Krzysztof Freliszek Systemy rozliczeniowe KIR SA - konieczność ewolucji w kierunku zapewnienia gwarancji rozrachunku
Podstawową cechą systemów z rozrachunkiem netto, a takimi są oba systemy oferowane przez Krajową Izbę Rozliczeniową SA, jest opóźnienie rozrachunku w stosunku do momentu, w którym zlecenia płatnicze uczestników są kierowane do systemu. Z uwagi na stosowanie przez KIR SA wielostronnej kompensaty należności i zobowiązań uczestników przy braku mechanizmów gwarantujących rozrachunek brak choćby u jednego z nich wystarczających środków pieniężnych na sesji rozrachunkowej w praktyce skutkuje zablokowaniem całego systemu. Ta negatywna cecha systemów KIR SA jest potencjalnym źródłem tzw. efektu domina, czyli najgroźniejszej postaci ryzyka w systemie płatniczym. Powolna ewolucja systemów KIR SA przebiega m.in. w kierunku zwiększania liczby i wartości transakcji obsługiwanych w systemie ELIXIR kosztem opartego na wymianie dokumentów papierowych systemu SYBIR, który stopniowo traci na swoim znaczeniu. Plan strategiczny Krajowej Izby Rozliczeniowej SA na lata 2001 - 2005 zakłada m.in. zamiar rezygnacji z systemu SYBIR począwszy od 2004 r. Przy takim założeniu system ELIXIR stałby się w przyszłości jedynym systemem rozliczeniowym, oferowanym bankom przez KIR SA. Zdaniem autora, będzie się to wiązało z koniecznością stworzenia dalece zmodyfikowanego lub wręcz nowego systemu, opartego na nieco innych założeniach niż obecnie funkcjonujący, głównie pod kątem zapewnienia tzw. gwarancji rozrachunku.
Konieczność dokonania poważnych zmian w odniesieniu do systemu ELIXIR autor uzasadnia przede wszystkim argumentami związanymi ze znaczeniem ww. systemu dla sektora bankowego i związanym z tym bezpieczeństwem rozliczeń pieniężnych. Udział ELIXIRu w obrotach brutto polskiego systemu płatniczego oscyluje w granicach 25%. Choćby z tego powodu system obsługujący około 1/4 krajowych rozliczeń pieniężnych można i trzeba uznać za ważny element polskiego systemu finansowego. Autor stara się uzasadnić tezę, że biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania oraz ewentualną konkurencję izb rozliczeniowych z krajów Unii Europejskiej, system ELIXIR nie będzie mógł w przyszłości funkcjonować jako system nie w pełni bezpieczny, stosujący zasadę wykluczenia uczestnika, który nie zapewnił odpowiednich środków pieniężnych w czasie określonym w regulaminie KIR SA, czyli generujący potencjalne ryzyko systemowe.
Przy okazji omawiania gwarancji rozrachunku autor rozważa również problematykę kręgu uczestników KIR SA oraz liczby sesji rozrachunkowych - jako fundamentalny aspekt funkcjonowania systemu ELIXIR.
|